Het circulair maken van biomassastromen in Nederland zou miljarden schelen aan milieukosten, verloren reststromen en voedselverspilling. De landbouw, die de meeste biomassa produceert in Nederland, veroorzaakt elk jaar €6,5 miljard aan kosten door de uitstoot van ammoniak, stikstofoxiden, en andere stoffen (figuur 2). Deze uitstoot is zo groot, omdat Nederland door de import van veevoer en kunstmest, meer nutriënten invoert dan het natuurlijke systeem kan verwerken (figuur 3). De grote meerderheid van de boeren (80%) schakelt graag over naar natuurvriendelijke productiemethoden, mits de consument en supermarkt hier extra voor betalen (Trouw, 2018). Met de juiste marktprikkels kunnen de milieukosten dus sterk afnemen terwijl de voldoening van de boer zal toenemen.

Naast het besparen van milieukosten, kan ook geld bespaard worden door het verminderen van afvalstromen. Zo gooien Nederlandse consumenten en verwerkers elk jaar voedsel weg ter waarde van €4,5 miljard (Natuur & Milieu, 2016). Reststromen die niet meer als voedsel gebruikt kunnen worden, kunnen alsnog verwaard worden. Op dit moment worden er al vele reststromen in de agri-foodsector verwerkt. Het investeringen in bioraffinagetechnieken, het winnen van biogas en het intensiever scheiden van huishoudelijk afval kunnen deze verwaarding nog verhogen (Bastein, 2013). De economische, ecologische en zelfs sociale kansen voor het circulair maken van biomassastromen zijn dus aanzienlijk.

Stikstof als voorbeeld

Het verbruik van stikstof illustreert goed op welke schaal grondstoffen uit biomassa in Nederland worden verspild. Planten en dieren gebruiken stikstof in de groei van hun cellen. In natuurlijke omstandigheden is stikstof een beperkende factor voor deze groei. In Nederland is er echter zo'n overschot ontstaan dat stikstof schade aanricht aan het milieu en de gezondheid van mensen.

In 2017 werd 712 miljoen kg stikstof geïmporteerd in Nederland voor de landbouw, waarvan het overgrote deel in de vorm van krachtvoer en kunstmest (zie figuur 3). Van deze stikstof wordt na gebruik echter maar 43% hergebruikt als ruwvoer en op cultuurgrond. Het grootste deel, namelijk 57%, verlaat het systeem als lucht- en bodemverontreiniging, voedsel en brandstof.

De stikstof die het systeem nu verlaat als lucht- en bodemverontreiniging kan opgevangen en hergebruikt worden door op een ecologische manier te boeren. De stikstof die het systeem nu verlaat als voedsel kan opgevangen worden uit het riool na consumptie en ingezet worden als mest. Door deze twee ingrepen hoeft er minder stikstof geïmporteerd te worden en ontstaat er minder milieuschade. Op dit moment is het importeren van ruwvoer en kunstmest echter nog goedkoper, dus wordt dit niet gedaan.