Ongelijk speelveld

De eerste barrière die de circulaire transitie belemmert is het ongelijke speelveld tussen meer en minder circulaire bedrijven. De reden is dat negatieve externaliteiten (zoals uitstoot van stikstof en fosfaat) niet worden beprijsd en positieve externaliteiten (zoals het bijdragen aan landschapsbeheer) niet worden beloond. Deze externaliteiten zijn echter moeilijk te verrekenen op Nederlandse of Europese schaal, door de openheid van onze economie. Zo wordt driekwart van onze landbouwproducten geëxporteerd en meer dan de helft van het voedsel dat we eten geïmporteerd. Producten van Nederlandse bedrijven zouden veel duurder worden als alleen hier externaliteiten in de prijs opgenomen worden. Het verrekenen van externaliteiten op internationale schaal is vooralsnog politiek onhaalbaar. Daarbij komt dat de marktpositie van zeker boeren over het algemeen zwak is, omdat ze een generiek product leveren en de wet hen verbiedt onderling prijsafspraken te maken. Hierdoor moeten duurzame innovaties kosteneffectief zijn om op grote schaal doorgevoerd te worden.