Wat is er nou eigenlijk moeilijk aan?

Op papier lijkt een PAO niet bijzonders, een standaard stappen plannetje, iets waarvan je denkt, dat doe ik wel even. De praktijk is anders. Wat ik er persoonlijk het meest moeilijk aan vindt is het loslaten van controle en het loslaten van vooropgezette ideeën over de uitkomsten. Als actie-onderzoeker wil je natuurlijk graag dat er iets uitkomt en dat mensen enthousiast aan de slag gaan met de ideeën die ze zelf hebben opgeleverd. Maar of dat ook gebeurt dat weet je niet; dit hangt af van waar mensen mee gaan komen; je kan mensen daartoe niet dwingen. Er is in ieder actie-onderzoek dus een kwetsbaar momenten van de waarheid. Wel kun je als actie-onderzoeker continu de voorwaarden proberen te creëren voor eigenaarschap bij mensen, en daarvoor is, onder andere, de onderzoeksfase heel belangrijk.

Niet alle organisaties zijn er klaar voor om op deze manier te werken. Het breekt met allerlei ideeën die we al decennia lang met elkaar hebben over hoe je dingen organiseert, Maar wie echte participatie en eigenaarschap wil zal een zekere mate van controle moeten loslaten. Dat veroorzaakt een spanningsveld. Een opdrachtgever investeert vooraf dikwijls in een bepaald soort uitkomsten. Maar juist tijdens het actie-onderzoek gaat verder duidelijk worden wat door verschillende betrokkenen eigenlijk als gewenste situatie wordt gezien. Dit vraagt flexibiliteit. Het is goed om hier expliciet bij stil te staan voordat je participatief actie-onderzoek begint.