C-stap: aanpak en werkvormen

Aanpak

  • Het is waardevol om voor deze stap, naast de bestaande werkgroep, een brede groep mensen (zowel intern als extern) uit te nodigen die allen hun eigen perspectief op het vraagstuk meenemen.
  • Een nuttig basisprincipe voor collectieve brainstorm als deze workshop is om in korte tijd, door verschillende oefeningen (zie werkvormen hieronder), zoveel mogelijk ideeën te verzamelen. Kwantiteit boven kwaliteit. (de kwaliteit komt in stap D). Geef mensen niet te lang de tijd om na te denken, hou het tempo hoog.
  • Bepaal van te voren over welke onderwerpen je wil brainstormen. Formuleer de onderwerpen in een "Hoe zouden we..." vraag (! geen "hoe kunnen we" vraag). Lees dit artikel (https://hbr.org/2012/09/the-secret-phrase-top-innovato) voor het subtiele, maar belangrijke verschil tussen 'how might we..' en 'how can we ..'.
  • Volg het basisformat van:
    • stap 1) individueel ideeën opschrijven;
    • stap 2) in 2/3 tallen: maak een combinatie van ideeën en werk dat idee verder uit;
    • stap 3) clusteren van ideeën, bijvoorbeeld aan de hand van de WSA onderdelen, of de strategische doelen. Ook in deze 3e stap mogen er nieuwe ideeën bij geschreven worden.
    • NB: Dit format kun je meerdere keren terug laten komen tijdens de workshop. Je kan ook eerst verschillende werkvormen gebruiken waarbij mensen individueel (of eventueel in 2 tallen) ideeën moeten genereren, voordat je de stap zet naar ideeën combineren in een nieuw idee.
  • De focus van deze workshop zit op het divergeren: het verzamelen van zoveel mogelijk ideeën. Het convergeren (beslissen met welke ideeën jullie aan de slag gaan) gebeurt in stap D. Bekijk dit filmpje over divergeren - emergeren - convergeren model, ook wel bekend als 'Diamond of Participatory Decision Making' (ontwikkeld door Sam Kaner).
  • Het selecteren en prioriteren van ideeën gebeurt in de D-workshop, maar het kan waardevol zijn om aan het eind van de workshop, na het clusteren van ideeën, een eerste 'energie-check' te doen. Vraag mensen adhv sticky dot voting aan te geven waar hun energie zit. Je kunt hierin werken met dots in verschillende kleuren. Bijv: groen = "ik wil hier aan bijdragen! waar kan ik me opgeven?" Paars = "dit kunnen we morgen al doen, niet langer mee wachten" Blauw = "dit duurt misschien langer, maar moeten we sowieso doen!". Je hoeft bij deze manier van sticky dot voting niet exact te weten wie welke stip waar plakt, het gaat erom om zichtbaar te maken hoe er al collectief gedacht wordt over de verschillende ideeën.
  • Let op! Het doel van deze workshop is zoveel mogelijk ideeën te verzamelen. Vraag mensen om op elkaars' ideeën voort te bouwen, hun kritische blik even links te laten liggen, in 'ja, en..' te denken ipv 'nee, maar..'. Ondersteun ze hierin als je merkt dat ze bijvoorbeeld in gesprek gaan over hoe een idee wel of niet uitgevoerd zou kunnen worden.

Werkvormen

Er bestaan heel veel verschillende manieren om een groep te laten brainstormen. Zie Google ????. Hieronder een aantal van onze favoriete werkvormen. Sommige zijn uitgebreider beschreven, bij andere staat een link naar meer informatie.

Basis individuele brainstorm (10min)

Verdeel de deelnemers in groepen van 4-5 mensen. Kies van te voren een onderwerp (bijv onderdeel van WSA, of een strategisch doel) uit en formuleer daar een vraag omheen. Bijvoorbeeld: "Hoe zouden we ons afval kunnen verminderen en ons afval kunnen gebruiken als grondstof?" of: "Hoe zouden we duurzaamheid volledig kunnen integreren in ons onderwijs?". Geef mensen pen en papier, of, in het geval van een online training, bouw een online omgeving op bijvoorbeeld Miro of Mural.

Instructie:

  • In stilte: schrijf zoveel mogelijk ideeën op! Alles mag - niets is te gek. Meer is beter (5 min)
  • Na 5 minuten: vraag elke deelnemer om hun ideeën aan de rest van de groep voor te lezen, zonder ze uit te leggen/toe te lichten (5 min)

Individueel irritaties opschrijven

Stap 1: "Wat irriteert jou enorm over dit onderwerp?" Je hebt 4 minuten om al je irritaties op te schrijven! Dit is jouw kans om al je irritaties, alle gemiste kansen die je ziet, alles waarvan je denkt dat het beter, mooier of anders kan maar wat op een of andere manier niet lukt, om die allemaal op te schrijven.
Stap 2: ​​Bekijk nu de hele lijst met irritaties, ook de irritaties die je collega's hebben opgeschreven. Kies daar je top 5 uit en bedenk daar nieuwe ideeën bij. Hoe zou je die top 5 irritaties kunnen oplossen? Je kunt meerdere oplossingen per irritatie beschrijven! (8min)

Negatieve brainstorm

Dit is een fantastische brainstorm techniek die in twee gedeeltes verloopt. Ter voorbereiding: formuleer de probleemstelling/uitdaging ('we willen dat iedereen met de fiets naar school komt'), en formuleer deze dan negatief ('niemand mag met de fiets naar school komen'). Stap 1: bedenk oplossingen voor de negatieve formulering (bijv: boete als je op de fiets komt). Stap 2: Draai de oplossingen uit stap 1 om in mogelijke acties. Kijk hier of hier voor meer uitleg.

Werken met beelden

Selecteer verschillende beelden en vraag mensen om op basis van associaties nieuwe ideeën te bedenken. Deze methode wakkert de linkerhersenhelft aan.

Brainwriting

Ook wel bekend als de 6-3-5 methode. Er zijn 6 rondes van elk 5 minuten (30min in totaal) waarin deelnemers per ronde 3 ideeën op papier moeten schrijven. Na elke ronde schuiven deelnemers hun papier door naar een collega, en gaan ze verder op het papier van iemand anders. Na de 6 rondes worden alle ideeën verzameld en besproken. Kijk hier of hier voor meer uitleg.

Disney methode

3 'kamers' waarbij in drie stappen (dromer-doener-criticus) toegewerkt wordt naar een oplossing. Kijk hier voor meer achtergrondinformatie en voorbeeldvragen.

1-2-4-all

Een werkvorm uit Liberating Structures: https://www.liberatingstructures.com/1-1-2-4-all/ . Liberating Structures is een verzameling van processen en werkvormen, erg waardevol in het begeleiden van een visie traject als deze!

Round Robin

Elke deelnemer beantwoordt de eerste vraag: 1) Hoe zou je de "hoe zouden we ..." vraag beantwoorden? Dan schuift iedereen één plek door, waardoor ze het idee van hun collega voor zich hebben. Ze beantwoorden dan: 2) Hoe zou dit idee kunnen falen? Welke risico's zie je? Iedereen schuift weer een plek door, en komen bij het idee van een andere collega, waar ze de derde vraag beantwoorden: 3) Hoe zou je met de risico's om kunnen gaan die door je collega zijn beschreven en het idee sterker kunnen maken?
Zie hier voor een uitgebreidere uitleg en een template https://conceptboard.com/blog/the-round-robin-brainstorming-technique-template/

Alfabet Brainstorm

Alfabet brainstorm houdt in dat elk teamlid ideeën bedenkt die beginnen met de letters van het alfabet, in volgordelijkheid van het alfabet. Zo werk je van a-z langs alle mogelijke ideeën. Zie hier een uitgebreide uitleg.